Ürün Stratejisi 101: Vizyon, Strateji, Metrik

Viyon:

Vizyon genellikle gelecekteki hedeflere dair canlı bir zihinsel resmi ifade eden ve hayal gücüyle yönlendirilen bir bakış açısıdır.

Vizyoner, geleceği hayal gücü ve bilgelikle planlayan veya düşünen bir bireyi ifade eder. İş dünyasında, bir vizyoner, mümkün bir geleceği hayal eden ve ardından o geleceği gerçekleştirmek için çalışan bir kişidir.

İki ana türde vizyon bulunmaktadır:

• Global vizyon — dünyanın uzak gelecekte nasıl görüneceğini düşündüğünüz şekil
• Şirket veya ürün vizyonu — şirketinizin/ürününüzün gelecekte nasıl görüneceği veya ne yapacağı

Şirket vizyonu, bir CEO veya kurucu olarak belirlediğiniz bir şeydir.

Ürün vizyonu, bir ürün yöneticisi olarak belirlediğiniz şeydir.

Gerçek bir vizyoner olmak için güçlü görüşlere, büyük bir hayal gücüne ve pazarınıza hakim olmalısınız ve ayriyetten kullanıcıları dinlemelisiniz.

Strateji:

Strateji, belirli hedeflere ulaşmak için planlı bir şekilde kaynakları kullanma ve eylemleri yönlendirme sürecidir ve genellikle bir rakip/rekabetçiye karşı planlanmıştır.

Michael Porter’ın 3 genel rekabet stratejisi vardır:

1. Maliyet
2. Farklılaştırma
3. Odak

Maliyet

• Endüstrinizdeki herkesten daha ucuz bir ürün sağlamak
• Örnek: Diyelim ki bisiklet üreten bir şirketiz ve üretim maliyetini azaltmanın bir yolunu bulduk. Maliyet liderliği stratejisini kullanmanın iki yolu var. İlk olarak, bisikletlerin piyasa fiyatında satmaya devam ederek karı artırabiliriz. İkinci olarak, piyasa fiyatının altında satış yapabilir, ancak hala kar elde ederek pazar payını artırabiliriz. Her iki senaryoda da, ürünümüzü endüstrideki herkesten daha düşük bir maliyetle sunmuş oluruz.

Farklılaştırma

• Endüstrinizdeki herkesten farklı bir deneyim veya özellik seti sunmak
• Diyelim ki bir iş video konferans uygulamasıyız. Pazarda birkaç rakip var, hepsi benzer özelliklere sahip — çok sayıda kişinin çağrıda bulunabilme, çağrılarınızı kaydedebilme ve yüksek kaliteli şifreleme yeteneği. Ancak şirketimiz, tüketicileri en çok rahatsız eden şeyin çağrının kalitesinin düşmesi olduğunu fark etti. Bu nedenle şirketimiz, çağrılarda hem paket kaybını hem de arka plan gürültüsünü azaltan özellikler ekledi. Bu farklı özellik seti, rekabetten ayrılarak daha fazla müşteri çekmemizi sağlar.
• Bu stratejiyi kullanmak için müşteri ihtiyaçlarını dikkatlice dinlemek veya öngörmek ve başkalarının henüz karşılamadığı bu ihtiyaçları ele almak oldukça önemlidir.

Odak

• Çok dar bir pazar üzerine odaklanmak ve geri kalanı göz ardı etmek, ilk ikisi geniş pazarlara odaklanırken
• Örnek: Otomobili üreten bir şirket olarak, odak stratejisini benimsemeye karar verdik ve pazarda belirli bir segmente odaklanmaya karar verdik. Geniş otomobil pazarında rekabet etmek yerine, sadece spor otomobiller üretmeye karar verdik. Bu odak stratejisi kapsamında, müşterilerimizin performans ve sürüş keyfi konularındaki özel beklentilerini karşılamaya yönelik otomobiller üretiyoruz. Spor otomobillerimizde yüksek hız, çeviklik ve özel tasarıma odaklanarak, spor otomobil tutkunlarını hedef alıyoruz. Ayrıca, odak stratejimizi desteklemek için AR-GE çalışmalarımızı bu alanda yoğunlaştırdık ve sürekli olarak spor otomobil teknolojilerini geliştirmeye odaklandık. Bu sayede, müşterilerimize pazarda benzersiz ve özel bir ürün sunarak, spor otomobil segmentinde lider bir konuma ulaşmayı hedefliyoruz.
• Odak stratejisi içinde iki alt kategori bulunmaktadır: maliyet ve farklılaştırma. Dar bir pazar üzerine odaklanabilir ve ürününüzü aynı zamanda daha düşük maliyetle sunabilir veya onu farklılaştırabilirsiniz.

Vizyon ve Strateji Farkı:

Bir vizyona sahip olmak için sadece daha iyi bir geleceği hayal edebilme yeteneğine sahip olmalısınız. Bir stratejiye sahip olmak için, bir hedefe ulaşmak için hangi adımların atılması gerektiğini belirleyebilme yeteneğine sahip olmalısınız.

Ürün Geliştirme Hiyerarşisi

Ürün geliştirme hiyerarşisi, bir ürünün hayata geçirilmesi ve geliştirilmesi sürecini adım adım yönlendiren bir yapıdır. Bu hiyerarşi, en genel hedeflerden başlayarak en ayrıntılı görevlere kadar uzanır. İşte bu hiyerarşinin temel yapı taşları:

1. Hedefler (Goals): İlk adım, ürününüzün neyi başarmayı amaçladığını net bir şekilde tanımlamaktır. Hedefler, uzun vadeli veya kısa vadeli olabilir. Örnek olarak, “Önümüzdeki yıl kullanıcı tabanını %10 artırmak” gibi bir hedef belirleyebilirsiniz.
2. Girişimler (Initiatives): Hedeflere ulaşmanıza yardımcı olacak yüksek düzeyde çabaları ifade eder. Örneğin, “Uygulamamızı 3 farklı dile çevirmek” gibi bir girişimi belirlemek, hedefinize ulaşmanızı sağlayacak bir stratejiyi temsil edebilir.
3. Sürümler (Releases): Sürümler, kullanıcılara sunulan yeni bir deneyimi ifade eder. Özellikle bu aşamada ürününüzü güncellemeleri veya yeni özellikler eklemeyi düşünüyorsanız bu aşama çok önemlidir. Örneğin, uygulamanızı 3 yeni dil ile güncellemek gibi.
4. Özellikler (Features): Özellikler, sürümlerde sunulan bir veya daha fazla kabiliyetlerdir. Kullanıcılara sunulan özellikleri düşünün, örneğin uygulamanın dilini değiştirmek gibi.
5. Epikler (Epics): Epikler, genellikle 1 haftada tamamlanamayan veya bir veya daha fazla sprint süresi gerektiren büyük görevlerdir.
6. Kullanıcı Hikayeleri / Görevler (User stories / Tasks): Kullanıcıya değer sunan bitmesi gereken işler listesi. Kullanıcı hikayeleri, “Bir kullanıcı olarak, X eylemini gerçekleştirmek istiyorum ki Y’yi yapabileyim” şeklinde formatlanabilir. Örneğin, “Bir kullanıcı olarak uygulamada paylaşma butonu istiyorum ki arkadaşımla gönderi paylaşabileyim.
7. Alt Görevler (Subtasks): Alt görevler, bir kullanıcı hikayesini veya daha yüksek düzeyli bir görevi tamamlamak için yapılması gereken detaylı ve teknik işlerdir. Bu görevler genellikle daha büyük görevleri tamamlamak için adım adım atılması gereken adımları içerir.

Ürün Hiyerarşisi Örneği

• Hedef: Vizyonunuza uyuşan şeylere ulaşmak
  Örnek: Kullanıcı memnuniyetini artırarak siteyi daha kullanıcı dostu hale getirme.
• Girişimler: Hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olacak yüksek düzeyde çabalar
  Örnek: Kullanıcıların içerik bulabilecekleri dinamik bir film kategorilendirme ve öneri sistemi oluşturmak, ki bu içerik kullanıcıların ruh hallerine ve zevklerine uygun olmalıdır.
• Yayınlar: Yüksek düzeyde yeni bir müşteri deneyiminin yayınlanması veya teslim edilmesi
  Örnek:Platformdaki dinamik kategorilendirme ve öneri sisteminin lansmanı.
• Özellikler: Son kullanıcıya teslim edilen bir veya birkaç yetenek seti
  Örnek: Kullanıcıların özel filmlerine dayalı özel kategoriler oluşturma yeteneği.
• Epics: Bir haftada tamamlanamayan veya bir veya daha fazla sprint süresi gerektiren ilgili bir çalışma kümesi
  Örnekler: Sistemin kullanıcı arayüzünü oluşturma, Kullanıcıların izleme alışkanlıklarına göre bireyselleştirilmiş bir film puanlama sistemi oluşturma.
• Stories / Tasks: Kullanıcı değeri sunan ve bir epik tamamlanmasını oluşturan işlerin listesi
  Örnek: Rotten Tomatoes puanlarını içeren bir sistem için backend hazırlığı.
• Subtasks: Bir kullanıcı hikayesini veya daha yüksek düzeyli bir görevi tamamlamak için yapılması gereken bir veya birçok şey
  Örnek: Rotten Tomatoes’tan veri çekme.

Vizyon ekledikten sonra, ürün geliştirme hiyerarşisi şöyle olur:

Küresel Vizyon > Şirket / Ürün Vizyonu > Hedefler > Girişimler> Sürümler > Özellikler > Epikler > Kullanıcı Hikayeleri / Görevler > Alt Görevler

Küresel vizyon, dünyanın, teknolojinin ve endüstrinin gelecekteki 3, 5, 10 veya 20 yıl içinde nasıl olacağına dair bilgili bir görüştür. Şirket veya ürün vizyonu, ürününüzün veya şirketinizin küresel vizyonda tanımlanan dünyaya nasıl uyum sağlamasını istediğinizi belirtir.

Ürün Geliştirme Hiyerarşisi Çerçevesi ile Vizyon Örnekleri

Disney:

• Küresel Vizyon: Disney, önümüzdeki on yıl içinde kablo televizyonunun azalacağına ve bireysel aboneliklerin öne çıkacağına inanıyor, özellikle gençlerin içerikleri akıllı cihazlardan takip etme eğiliminde olduğunu düşünüyor.
• Şirket Vizyonu: Disney’nin hedefi, yakın gelecekte 3–5 büyük abonelik hizmetinden biri olmak ve geniş ve çeşitli bir kütüphane oluşturarak içeriği doğrudan tüketicilere ulaştırmak.
• Hedefler: İçerik aracıları ortadan kaldırmak ve bireysel aboneliklere odaklanmak amacıyla büyük ve çeşitli bir kütüphane oluşturmak.
• Girişimler: İçerik satın alma, akış hakları serbest bırakma ve özel bir akış hizmeti oluşturma girişimleri, özellikle Fox’u satın alarak içerik kütüphanesini genişletme ve Netflix ile rekabet edebilme adına.

Facebook:

• Küresel Vizyon: Facebook, gelecekte dünya genelinde her bireyin internete bağlı olacağı ve yapay zeka, bilgisayarlarla doğal iletişim kurmanın mümkün olacağı bir dünya öngörüyor.
• Şirket Vizyonu: 2026'ya kadar dünya genelindeki herkesin Facebook ekosisteminin bir parçasında bağlı olmasını hedefliyor, internet.org operasyonu ile bir milyardan fazla yeni kullanıcı eklemeyi planlıyor.
• Hedefler: Facebook, ürün portföyünü genişleterek ve kullanıcı bağlantılarını artırarak Facebook ekosistemi içinde geçirilen süreyi artırmayı amaçlıyor. Ayrıca, dünya genelinde internet erişimi olmayan bölgelerdeki insanları bağlamayı ve VR/AR donanımında lider olmayı hedefliyor.
• Girişimler: İnternet erişimi olmayan bölgelere teknoloji sağlamak, vatandaşların yeni teknolojileri kullanmalarına olanak tanımak ve AR/VR ve AI alanlarına yatırım yapmak için çeşitli girişimler.

SpaceX:

• Küresel Vizyon: SpaceX, insanların hayatta kalması için çok gezegenli bir tür olmaları gerektiğine inanıyor ve Mars’ı insan yaşamı için uygun bir yer olarak görmekte.
• Şirket Vizyonu: 2030'a kadar SpaceX, çok gezegenli seyahat ve yerleşim yapmayı mümkün kılacak teknolojilerin lider sağlayıcısı olmayı hedefliyor. Mars’ta insan yaşamını mümkün kılma amacına sahiptir.
• Hedefler: Uzaya erişimin maliyetini ve güvenilirliğini on kat artırmak, hükümetlere uzaya mal teslim etmek için en büyük yüklenici olmak, ISS’ye insan taşıma maliyetini düşürmek ve 2019 ortalarına kadar ilk insansız Mars misyonunu başlatmak.
• Girişimler: Tekrar kullanılabilir roket inşası, uzaya uydu ve kargo teslimatları, roketlerin insan yükü taşımasına yönelik güvenlik özelliklerini ekleyerek insanlı uçuşları hazırlama, AR/VR ve AI alanlarına yatırım yapma gibi çeşitli girişimler.

İş Dünyasından Vizyonerler:

Martin Cooper:

• Martin Cooper, Motorola’nın iletişim sistemleri bölümünde çalışan bir vizyonerdi ve hücresel telefonun babası olarak kabul edilir.
• İlk cep telefonunu yaratma vizyonunu gerçekleştirmek için, kaliteli fotoğraflar çekmek amacıyla profesyonel fotoğrafçıları kullanmaya ve daha sonra bu fotoğrafları web sitesine eklemeye karar verdi.

Elon Musk:

• Uzay vizyonu, insanlığın Mars’a yerleşmesi ve gezegenler arası bir uygarlık kurmasıdır.
• SpaceX’in Starship roketi, bu hedefe ulaşmak için tasarlanmıştır ve SpaceX, uzay seyahatinde yenilikçi çözümler ve maliyet etkinlik konusunda önemli adımlar atmaktadır.

Henry Ford:

• Ford Motor Corporation’ın vizyonu, herkesin bir araba satın alabileceği bir dünya yaratmaktı.
• Stratejisi, sadece bir model üzerinde odaklanmak ve zaman içinde onu daha iyi ve daha ucuz hale getirmek oldu.

IBM:

• IBM, 1993'te büyük bir kayıp yaşadıktan sonra stratejilerini değiştirdi ve BT hizmetlerine odaklandı.
• IBM, bilgisayarlarını diğer üreticilerin parçalarından oluşturdu ve hükümetlere uzaya mal teslim etmek için en büyük yüklenici olmayı hedefleyerek endüstriyi yeniden değerlendirdi.

NETFLIX:

• Netflix, geleneksel modelden farklı olan bir abonelik sistemine geçerek vizyonunu gerçekleştirdi.
• Bugün, Netflix içerik oluşturucu olarak öne çıkıyor ve sürekli olarak güncellenen bir vizyonla değişen zamana uyum sağlıyor.

Strateji Örnekleri:

Airbnb:

• Küresel Vizyon: İnsanlar başkalarının evlerindeki kullanılmayan odaları kiralayabilecekler.
• Strateji: Fotoğraf kalitesini artırmak amacıyla profesyonel fotoğrafçıları kullanmak, daha kaliteli fotoğraflar çekmek ve web sitesine eklemek.
• Sonuç: Satışlar katlanarak arttı.

Microsoft:

• Küresel Vizyon: Herkes bilgisayarlarını çalıştırmak için bir yazılıma ihtiyaç duyacak.
• Strateji: MS-DOS’u inşa etmek ve lisanslamak, bilgisayarların yaygınlaşması ile birlikte bu yazılıma olan talebi artırmak.
• Sonuç: Microsoft, dünya genelinde bilgisayar yazılımı konusunda lider bir konum elde etti.

Roadmapping — Yol Haritası Oluşturmak

Her şirket, yol haritalamasını farklı şekillerde yapar. Yol haritaları genellikle kesin olmamakla birlikte, genel bir rehber olarak sahip olunması iyidir. Peki, şirketler neden yol haritası yaparlar?

Yol Haritası Yapma Nedenleri ve Alternatifler

1. Yöneticiler ve Yatırımcılar, Çeyrek Temelli Haritaları Tercih Ederler: Yatırımcılar ve yöneticiler genellikle şirketin gelecekteki planlarını ve hedeflerini gösteren çeyrek temelli haritaları görmeyi severler. Bu tür haritalar, bir şirketin yılın çeyreğinde neleri başarmayı planladığını net bir şekilde gösterir.
2. Gerçek Bir Son Teslim Tarihi Karşısında Olabilirsiniz: Bazı durumlarda, bir projenin gerçek bir son teslim tarihi olabilir ve planlarınızı bir yol haritası çizerek oluşturabilirsiniz.

Önceliklere Göre Sıralama

Projeleri önceliklere göre sıralamak, projeleri “Yakın Dönem”, “Orta Dönem” ve “Uzun Dönem” gibi önceliklere dayalı olarak düzenlemektir. Bu yöntem, herkesi aynı hizada tutar, ancak katı son teslim tarihleri dayatmaz.

Önceliklendirme Methodları

1. Varsayım testi: Varsayımlara göre önceliklendirilir. İlk önce en riskli olan denenir. Varsayımlarınıza 1–10 arasında değerlendirin. 1 ile 10 arasında yani en risksizden en riskliye göre sıralayın. Riskine göre, geliştirmeye değer olduğuna göre bir puan belirleyin. Bu iki değeri toplayın ve önceliklendirmeyi buna göre yapın.
2. BUC method: Business benefits, user benefits ve cost üçlüsünden adını alan bu methodu işletme faydaları, kullanıcı faydaları ve maliyet olarak çevirebiliriz. Faktörleri Puanla: Her faktörü 1 ile 10 arasında bir puanla değerlendir. Örneğin, işletme faydalarını 8, kullanıcı faydalarını 9 ve maliyeti 5 olarak puanlayabilirsiniz. Fayda Puanlarını Topla: İşletme ve kullanıcı faydalarının puanlarını toplayın (örneğin, 8 + 9 = 17). Maliyeti Çıkar: Bu toplamdan maliyeti çıkarın (örneğin, 17–5 = 12). Önceliklendirme: Sonuç olarak elde edilen puanı kullanarak projeleri veya görevleri önceliklendirin. Daha yüksek bir puan, daha yüksek öncelik anlamına gelir.
3. MoSCoW method: “must-have” (mutlaka olmalı), “should-have” (olmalı ama şart değil), “could-have” (olabilir) ve “won’t-have (this time)” (bu sefer olmayacak) anlamına gelir. Bu yöntem, ürün özelliklerini önceliklendirmesi gereken organizasyonlar için faydalı bir araçtır. Farklı durumlarda kullanılabilir ve paydaşlar arasındaki çatışmaları çözmeye yardımcı olabilir. İlk önce “Must-have” yapılmalıdır.

Metrikler Nedir ve Neden Kullanılır?

Metrik, bir sürecin veya performansın ölçüldüğü, izlendiği veya değerlendirildiği ölçüm veya gösterge anlamına gelir. Metrikler, ürününüzün performansını ölçmek, iyileştirmek ve hedeflerinize ulaşmak için kullanılır.

Metriklerin KPI’lerden farkı, daha önce de bahsettiğim gibi KPI, organizasyonun ana hedeflerini ölçmek ve izlemek için özelleştirilmiş ve stratejik olarak önemli metriklerdir, metrik ise daha genel bir ölçüm aracıdır ve belirli bir stratejik hedefe bağlı olmayabilir. Her KPI metriktir ama her metrik KPI değildir.

Lider ve Geriye Dönük Metrikler (Leading and Lagging Metrics)

Metrikler, iş stratejileri ve performans takibi açısından kritik bir rol oynar. Genellikle birbirine bağlıdırlar ve iki ana türleri vardır: liderlik edici metrikler ve geriye dönük metrikler.

Liderlik Edici Metrikler: Değiştirildiğinde başka bir ölçütte değişikliğe neden olan ölçütlerdir. Bu, bir organizasyonun veya bireyin performansını yönlendirmeye yardımcı olur.

Örneğin, kilo kaybı hedefleniyorsa, kilo geriye dönük bir metrik olup kiloyu değiştirmek için liderlik edici metrikler üzerinde değişiklikler yapılmalıdır. Bu liderlik edici metrikler, belirli bir süre içinde tüketilen kaloriler ve aynı süre zarfında harcanan kaloriler gibi faktörleri içerebilir.

Geriye Dönük Metrikler: Geçmişteki diğer metriklerdeki değişikliklere bağlı olarak değişen metriklerdir. Kilo kaybı örneğinde, kilo geriye dönük bir metrik olup daha önce alınan kararlara bağlı olarak değişir.

Metriklerin birçok çeşidi vardır, örnekler:

• Aylık aktif kullanıcılar (Monthly active users)
• Geri dönen kullanıcılar (Returning users)
• Kayıp kullanıcılar (Churn users)
• Uygulama mağazası incelemeleri (App store reviews)
• Facebook ve Twitter gönderileri

Gerçek Hayat Örnekleri

Şirketlerin birçok benzer metriği olabilir, ancak katılım (engagement) konusunda, ürünlere özgü bazı metrikleri vardır.

Örnekler:

Twitter

• Büyüme metrikleri: toplam aylık yeni kullanıcılar, aylık/günlük aktif kullanıcılar, etkinleştirilmiş kullanıcılar
• Katılım metrikleri: günde birden fazla oturum açma, web sitesinde geçirilen süre, kullanıcı başına gönderilen tweetlerin sayısı, ortalama beğeni, yeniden tweetleme ve takip sayısı, özel mesaj gönderilen sayı

YouTube

• Büyüme metrikleri: aylık/günlük aktif kullanıcılar, toplam yeni kullanıcılar, etkinleştirilmiş kullanıcılar
• Katılım metrikleri: kullanıcı başına video görüntülemeleri, ortalama görüntüleme süresi

Facebook

• Büyüme metrikleri: yeni kullanıcılar, aylık aktif kullanıcılar
• Katılım metrikleri: haber kaynağı pozisyon tıklamaları, gönderilen mesaj sayısı, web sitesinde ve ortak web sitelerinde geçirilen süre (Instagram, WhatsApp dahil), kullanıcıların verdiği ve aldığı ortalama beğeni sayısı

Metrik Türleri

Metrikler, türlerine bağlı olarak farklı kategorilere ayrılabilir:

1. Büyüme ve Aktivasyon Metrikleri

• Ürününüzün nasıl büyüdüğünü ve aktif hale geldiğini izler
• Örnekler: toplam yeni kullanıcılar, kaynaklara göre yeni kullanıcılar, etkinleştirilmiş kullanıcılar

2. Retansiyon Metrikleri

• İnsanların uygulamanızı tekrar tekrar kullanmalarını izler
• Örnekler: sürekli kullanıcılar, canlandırılan (resurrected) kullanıcılar (canlandırılan kullanıcılar uzun süre kullanmayan kullanıcılardır)

3. Katılım Metrikleri

• Kullanıcıların uygulama ile ne kadar sıklıkla etkileşimde bulunduğunu izler
• Bu metrikler her şirket ve ürün için özelleştirilebilir

4. Kullanıcı Memnuniyeti Metrikleri

• Kullanıcıların ne kadar memnun olduğunu izler
• Örnekler: Net Promotör Skoru (NPS), şikayet yazan müşteri sayısı, uygulama mağazası derecelendirmeleri

5. Gelir Metrikleri

• Gelirinizi ne kadar artırdığınızı izler
• Örnekler: müşteri başına ömür değeri (LTV), müşteri kazanım maliyeti (CAC), aylık tekrarlayan gelir (MRR), yıllık tekrarlayan gelir (ARR)

İyi Bir Metriğin Özellikleri

İyi bir metriğin belirli özellikleri vardır:

1. Anlaşılabilir: Metrik, herkes tarafından anlaşılabilir olmalıdır.
2. Oran veya Orantı: Metrik, bir oranı veya orantıyı temsil etmelidir.
3. İlişkili: Metrik, ürününüzle gerçekten ilişkilendirilebilmelidir.
4. Değiştirilebilir: Metrik, değişime uygun olmalıdır.

H.E.A.R.T Metrik Çerçevesi

1. Mutluluk (Happiness)

• Kullanıcının ne kadar mutlu olduğunu ölçer

2. Katılım (Engagement)

• Kısa vadede kullanıcının ürüne ne kadar katıldığını ölçer

3. Benimseme (Adoption)

• Kaç kullanıcının uygulamayı denediğini ölçer

4. Retansiyon (Retention)

• Kullanıcıların her ay geri dönüp gelip gelmediklerini ölçer

5. Görev Başarısı (Task Success)

• Kullanıcıların ürününüzle yapmaları gereken en önemli şey nedir ve bunu yapıyorlar mı?

H.E.A.R.T Çerçevesi İçinde YouTube Kullanıcı Deneyimi Metrikleri:

1. Happiness (Mutluluk):

YouTube’un kullanıcılarının mutlu olması, platformun başarısının bir göstergesidir. Kullanıcıların videoları beğenmesi, yorum yapması ve paylaşması, mutluluğu yansıtan önemli metriklerdir. Ayrıca, kullanıcıların içerik üreticileri tarafından üretilen videolardan keyif alıp almadığını anlamak da önemlidir.

2. Engagement (Katılım):

YouTube’un başarısının bir diğer anahtarı, kullanıcıların içerikle etkileşimde bulunma sıklığıdır. Yorumlar, beğeniler, paylaşımlar ve abonelikler gibi metrikler, katılımın ölçülmesine yardımcı olur. Ayrıca, kullanıcıların videoları ne kadar süreyle izlediği de önemlidir.

3. Adoption (Kabul):

Platformun başarısını değerlendiren bir diğer metrik, yeni kullanıcıların platformu kabul etme oranıdır. Yeni üyeliklerin yanı sıra, kullanıcıların platform özelliklerini nasıl kullanmaya başladıkları da önemlidir. Örneğin, kullanıcıların canlı yayınları veya 4K videoları kabul etme oranı bu metrikle ölçülebilir.

4. Retention (Müşteri Sadakati):

YouTube’un başarısı, kullanıcıların platforma ne kadar süreyle bağlı kaldıklarıyla da ölçülür. Kullanıcıların belirli bir süre boyunca platformu düzenli olarak ziyaret etme sıklığı, müşteri sadakati metriği ile ölçülür. Uzun vadeli kullanıcıların platformda kalması, başarıyı gösteren bir işarettir.

5. Task Success (Görev Başarısı):

Kullanıcıların YouTube’u kullanırken belirli görevleri (örneğin, video arama, izleme, paylaşma) ne kadar kolay bir şekilde gerçekleştirebildikleri de başarının bir göstergesidir. Arama sonuçlarının doğruluğu, video oynatma hızı ve kullanıcı arabiriminin kullanımı gibi metrikler, görev başarısını ölçmeye yardımcı olur.

A.A.R.R.R Metrik

Yazılım ve hizmet işletmeleri için kullanılan ve Dave McClure tarafından oluşturulan A.A.R.R.R (Korsan) metrikleri çerçevesi, oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu çerçeve, kullanıcı edinme, etkileşim, tutma, yönlendirme ve gelir elde etme gibi işletmenin önemli aşamalarını ölçmenize yardımcı olur.

A.A.R.R.R.

1. Edinme (Acquisition): Bu aşama, kullanıcılarınızı çekme sürecini temsil eder. Hangi kanallardan kullanıcıları çektiğinizi ve bu kullanıcıların uygulamanızı kullanmaya geri dönüp dönmediğini ölçmelisiniz.
2. Etkileşim (Activation): Kullanıcıların uygulamanıza kaydolup etkileşime girdiği aşamadır. Kayıt olan ve uygulamanızı kullanmaya başlayan kullanıcıları ölçmelisiniz.
3. Tutma (Retention): Bu aşama, kullanıcıları uzun süre boyunca elinizde tutma hedefini ifade eder. Kullanıcıların ne sıklıkla geri döndüğünü ve tekrar sipariş verdiklerini ölçmelisiniz.
4. Yönlendirme (Referral): Kullanıcılar uygulamanızdan ne kadar memnun ve tatmin olmuşlarsa, uygulamanızı başkalarına yönlendirme (tavsiye etme) olasılıkları o kadar yüksektir. Kullanıcıların uygulamanızı başkalarına tavsiye etmelerini ölçmelisiniz.
5. Gelir (Revenue): Bu aşama, kullanıcılarınızdan gelir elde etme aşamasını temsil eder. Kullanıcılarınızın uygulamanızdan satın alım yapma oranını ve bu satın alımlardan elde edilen geliri ölçmelisiniz.

A.A.R.R.R Metriğinin Instagram Örneği

1. Edinme (Acquisition): Instagram, kullanıcılarını çekmek için farklı kanalları kullanır. Örneğin, Instagram, organik arama, keşfetme sekmesi, reklamlar ve diğer kullanıcıların paylaşımları aracılığıyla kullanıcıları edinir. Edinme aşamasında, Instagram, kullanıcıların hangi kaynaklardan geldiğini ve bu kullanıcıların ne sıklıkla uygulamayı kullanmaya geri döndüğünü izler. Reklam kampanyalarının, keşfetme sekmesinin veya hashtag kullanımının etkinliğini değerlendirmek bu aşamanın bir parçasıdır.
2. Etkileşim (Activation): Instagram, yeni kullanıcıları kayıt olmaya ve profil oluşturmaya teşvik etmek için kullanılır. Bu aşamada, kullanıcıların Instagram profillerini oluşturup takipçi kazanmaya başlamaları önemlidir. Kullanıcıların ilk paylaşımları yapmaları, diğer kullanıcıları takip etmeleri veya içeriklere beğeni ve yorum yapmaları, etkileşim aşamasının bir parçasıdır. Instagram, yeni kullanıcıların bu etkileşimleri gerçekleştirmelerini teşvik ederek etkinliklerini ölçer.
3. Tutma (Retention): Tutma aşaması, Instagram kullanıcılarının platformu düzenli olarak kullanmaya devam etmelerini içerir. Kullanıcıların ne sıklıkla hesaplarına giriş yapmaları, içerikleri güncellemeleri ve diğer kullanıcılarla etkileşimde bulunmaları, tutma seviyelerini gösterir. Instagram, kullanıcıların platformda uzun vadeli bağlılık geliştirmelerini ve içerik üretmeye devam etmelerini teşvik eder.
4. Yönlendirme (Referral): Instagram bir sosyal ağdır ve içerikleri paylaşarak veya diğer kullanıcıları takip ederek, kullanıcılar Instagram’da etkileşimde bulunurlar. Yüksek kaliteli içerikler ve ilgi çekici paylaşımlar, kullanıcıların Instagram’ı arkadaşlarına ve ailesine önermelerini teşvik eder.
5. Gelir (Revenue): Instagram, reklam gelirleri ve işletmeler için reklam kampanyaları aracılığıyla gelir elde eder. Ayrıca, e-ticaret işletmeleri Instagram üzerinden ürünlerini satarlar. Gelir aşaması, reklamlardan elde edilen gelirleri, işletmelerin Instagram’da satış yapma başarısını ve diğer gelir kaynaklarını içerir. Instagram, reklam verenlere ve işletmelere platformlarında başarılı bir şekilde reklam verme ve satış yapma konusunda yardımcı olur.

Metriklerinizi Pratikte İzlemek

Metrik izleme, bir işletmenin başarısını değerlendirmenin ve iyileştirmenin önemli bir parçasıdır. Eğer bir şirkette çalışıyorsanız, muhtemelen izlemeniz gereken metriklerin bir listesine ve bu metrikleri izlemek için kullanabileceğiniz araçlara sahipsiniz. Ancak yeni başladıysanız ve hangi metrikleri izleyeceğinizi bilmiyorsanız, aşağıdaki araçlar işinizi kolaylaştırabilir.

Metriklerinizi İzlemek İçin Kullanabileceğiniz Araçlar

1. Google Analytics: Google Analytics, web sitenizin veya uygulamanızın performansını izlemek için güçlü bir araçtır. Ziyaretçi istatistikleri, sayfa görüntülemeleri, dönüşüm oranları ve daha fazlasını takip etmenize olanak tanır.
2. CrazyEgg: CrazyEgg, web sitenizin kullanıcı etkileşimlerini görsel olarak gösteren bir araçtır. Hangi alanların tıklanabilir olduğunu, ziyaretçilerin nerelerde dolaştığını ve nerede dikkatlerini yoğunlaştırdıklarını gösteren haritalar sunar.
3. KISSmetrics: KissMetrics, çevrimiçi işinizi yönlendiren metrikleri tanımlamanıza, anlamanıza ve geliştirmenize yardımcı olan kişi tabanlı bir analiz ürünüdür.
4. Mixpanel: Mixpanel, web ve mobil uygulamalarla kullanıcı etkileşimlerini izleyen bir olay analitiği hizmeti şirketidir. Toplanan veriler, özel raporlar oluşturmak ve kullanıcı katılımını ve elde tutmayı ölçmek için kullanılır. Mixpanel, web uygulamalarıyla, özellikle SaaS ile çalışır, ancak mobil uygulamaları da destekler.
5. Optimizely: Optimizely, A/B testleri ve kişiselleştirme araştırmaları yapmanıza olanak tanır. Hangi özelliklerin veya tasarımların daha iyi performans gösterdiğini öğrenmek için kullanışlıdır.
6. Segment: Segment bir Müşteri Veri Platformu’dur (CDP), yani dijital mülklerinizin (web siteleri, uygulamalar vb.) kullanıcılarından veri toplamayı ve kullanmayı kolaylaştıran bir hizmet sağladığı anlamına gelir. Segment ile birinci taraf müşteri verilerinizi toplayabilir, dönüştürebilir, gönderebilir ve arşivleyebilirsiniz.

Kohort Analizi

Kohort Nedir?

Kohort, işletmenize ilk kez etkileşimde bulunan kullanıcıların ya da müşterilerin bir araya geldiği bir grup demektir. Bu grup, belirli bir zaman diliminde işletmenizle temas kuran insanlardan oluşur.

Neden Kohort Analizi Yapmalıyız?

İşletmenizdeki değişikliklerin etkilerini anlamak için “kohort analizi” yapmak oldukça önemlidir. Bu, özellikle kullanıcıların, işletmenize ne zaman katıldıklarına bağlı olarak nasıl davrandıklarını anlamak için kullanışlıdır.

Örnek Bir Durum: Mobil Uygulama Şirketinin Ürün Yöneticisi

Kendinizi bir mobil uygulama ürününün ürün yöneticisi olarak düşünün. Bir gün, Haziran ayında uygulamanızda yaptığınız değişikliklerin etkilerini Temmuz ayında gözlemlediğinizde, Temmuz ayında uygulama içinde geçirilen ortalama sürenin %40 düştüğünü ve her oturumda yapılan etkileşimlerinin %30 azaldığını fark ediyorsunuz. Ancak, bu değişikliklerin sebebini anlamak için bir adım daha atmamız gerekiyor. İşte burada kohort analizi devreye girer. Bu durumda Kohort analizi yaptığınızda fark edeceğiniz şey belki de yaptığınız değişiklikten önce katılan kullanıcılar bundan hoşlanmıyor, oysa yeni kullanıcılar karşılaştırabilecek bir şeyleri olmadığı için onlar için uygulamanın mevcut durumu sorun değil.

Kohort Analizi Nasıl Yapılır?

Bir kohort analizi yapmak için, belirli bir zamanda katılan kullanıcıları alır ve onların davranışlarını anahtar metrikler üzerinde, farklı bir zaman diliminde katılan kullanıcılarla karşılaştırırsınız. İşte kohort analizi yaparken dikkate almanız gereken temel bilgiler ve tasarım adımları:

1. Zaman Belirleme:

• Gözlemlemek istediğiniz kullanıcıları belirli bir tarih aralığına göre sınıflandırın (genellikle bir hafta veya ay).
• Örnek: Eğer ürününüzle ilgili destek taleplerini incelemek istiyorsanız, alımın mevsimine göre müşterileri sınıflandırmak için bir aylık bir zaman dilimi seçebilirsiniz. Böylece, kış aylarında alışveriş yapan birinin ürünle ilgili yardım talep etme olasılığının, yaz aylarında alışveriş yapan birinden daha yüksek olup olmadığını anlayabilirsiniz.

2. Gecikme Süresi Belirleme:

• Kohortun davranışını ne kadar süre boyunca gözlemlemek istediğinizi belirleyin.
• Örnek: Bir haftalık bir gecikme süresi belirlediyseniz, müşterinin satın alma sonrasında sadece bir hafta içinde yardım talep edip etmediğini öğrenmek istiyorsunuz demektir. Daha uzun bir dönemi incelemek istiyorsanız bir ay seçebilirsiniz.

3. Sonlandırma Tarihi Belirleme:

• Tüm verilerin resmi olarak toplandığı ve analiz edilebildiği tarih.
• Örnek: Bu genellikle kohortun belirlenen gecikme süresini tamamlayabilecek son kişinin sonlandırma tarihidir. Örneğin, yıl sonunda retrospektif bir analiz yapılıyorsa ve bir aylık gecikme süresi belirlenmişse, sonlandırma tarihi Ocak ayının sonu olacaktır.